ଭାରତରେ ବିଶ୍ୱର ସର୍ବାଧିକ ଜୈବିକ ଚାଷୀ; ଦେଶରେ ଜୈବିକ ଚାଷ ହେଉଥିବା ଜମିର ପରିମାଣ ବିଶ୍ୱରେ ନବମ,କରୋନା ସମୟରେ ଲୋକେ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରତି ସଚେତନ
ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ :ଜୈବିକ କୃଷି କ୍ରମଶଃ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ସଫଳତା ଓ ଲୋକପ୍ରିୟତା ଅର୍ଜନ କରୁଛି। କେବଳ ଭାରତରେ ନୁହେଁ, ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱରେ ଜୈବିକ କୃଷିଜାତ ସାମଗ୍ରୀର ଚାହିଦା ବଢିବାରେ ଲାଗିଛି। କରୋନା ଦ୍ୱାରା ଗୁରୁତରଭାବେ ପ୍ରଭାବିତ ବିଶ୍ୱ ଏବେ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ପୁଷ୍ଟିକର, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକର ଓ ନିରାପଦ ଖାଦ୍ୟ ଲୋଡୁଛି। ଫଳରେ ଜୈବିକ କୃଷିଜାତ ସାମଗ୍ରୀ ଚାହିଦା ବଢୁଛି; ଫଳରେ ଚାଷୀ, ଖାଉଟି ଓ ପରିବେଶ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଏହି ଚାଷଦ୍ୱାରା ଲାଭ ମିଳୁଛି।
ଭାରତରେ ବିଶ୍ୱର ସର୍ବାଧିକ ଜୈବିକ ଚାଷୀ ଅଛନ୍ତି। ସେହିଭଳି ଭାରତରେ ବିଶ୍ୱରେ ନବମ ସର୍ବାଧିକ ଜମିରେ ଜୈବିକ ଚାଷ କରାଯାଉଛି। ସିକ୍କିମ୍ ରାଜ୍ୟ କେବଳ ଭାରତରେ ନୁହେଁ, ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱରେ ପ୍ରଥମକରି ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଜୈବିକ କୃଷି ମାନ୍ୟତା ହାସଲ କରିଛି। ଏଠାରେ ଜୈବିକ କୃଷି ଛଡା ଅନ୍ୟ କୌଣସି ପ୍ରକାରର ଚାଷ କରାଯାଉନାହିଁ। ତ୍ରିପୁରା ଏବଂ ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡ ମଧ୍ୟ ସମାନ ଲକ୍ଷ୍ୟରଖି ଆଗେଇ ଚାଲିଛନ୍ତି। ପାରମ୍ପରିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଭାରତର ଉତ୍ତର ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳରେ ଜୈବିକ ପଦ୍ଧତିରେ କୃଷି କାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଥାଏ। ଏସବୁ ରାଜ୍ୟରେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ରାଜ୍ୟ ତୁଳନାରେ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଖୁବ୍ କମ୍ ରାସାୟନିକ ସାର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ। ଦେଶର ଆଦିବାସୀ ଅଧ୍ୟୁଷିତ ଅଞ୍ଚଳ ଏବଂ ଦ୍ୱୀପାଞ୍ଚଳଗୁଡିକରେ ଏବେ ଜୈବିକ ଚାଷକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଉଛି।
ଜୈବିକ କୃଷି ପଦ୍ଧତି ଅବଲମ୍ବନ କରି ନିଜର ଆୟ ବୃଦ୍ଧି କରିବାକୁ ଚାଷୀମାନଙ୍କୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରାଯାଉଛି। ଜୈବିକ କୃଷି ପଦ୍ଧତିରେ ଉତ୍ପାଦିତ ସାମଗ୍ରୀର ମୂଲ୍ୟ ଓ ବଜାର ଚାହିଦା ମଧ୍ୟ ଭଲ ରହୁଛି। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟରେ ଚାଷୀଙ୍କୁ ସହାୟତା ଦେବାପାଇଁ ସରକାର ଦୁଇଟି ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ହାତକୁ ନେଇଛନ୍ତି। ସେଥିରୁ ଗୋଟିଏ ହେଲା ଉତ୍ତର ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳ ଅର୍ଗାନିକ ଭ୍ୟାଲୁଚେନ ମିଶନ ବା ଏମ୍ଓଭିସିଡି ଏବଂ ଅନ୍ୟଟି ହେଲା ପରମ୍ପରାଗତ କୃଷି ବିକାଶ ଯୋଜନା ବା ପିକେଭିୱାଇ। ୨୦୧୫ରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଏହି ଦୁଇ ଯୋଜନାରେ ରାସାୟନିକ ସାର ମୁକ୍ତ ଚାଷ ପାଇଁ ଚାଷୀଙ୍କୁ ଉତ୍ସାହିତ କରାଯାଉଛି। ୨୦୧୮ ର କୃଷି ରପ୍ତାନୀ ନୀତିରେ ଜୈବିକ ଚାଷକୁ ମଧ୍ୟ ଅଗ୍ରାଧିକାର ଦିଆଯାଇଛି। ଏହା ଫଳରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଜୈବିକ ବଜାରରେ ଭାରତ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ରାଷ୍ଟ୍ରଭାବେ ଉଭା ହୋଇପାରିବ। ଭାରତରୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଜୈବିକ ଉପାୟରେ ଉତ୍ପାଦିତ ଅଳସୀ, ସିସମ ବା ରୋଜଉଡ୍, ସୋୟାବିନ୍, ଚା, ଔଷଧୀୟ ଗୁଳ୍ମ, ଚାଉଳ ଓ ଡାଲି ଆଦି ରପ୍ତାନୀ ହୋଇଥାଏ। ୨୦୧୮-୧୯ ବର୍ଷରେ ଭାରତ ଯେତେ ଜୈବିକ କୃଷିଜାତ ସାମଗ୍ରୀ ରପ୍ତାନୀ କରିଥିଲା ଏସବୁ ସାମଗ୍ରୀର ଅଂଶ ସେଥିରେ ଥିଲା ୫୦ଶତାଂଶ ଏବଂ ମୂଲ୍ୟ ହିସାବରେ ଏହା ଥିଲା ୫,୧୫୧ କୋଟି ଟଙ୍କା। ଆସାମ, ମିଜୋରାମ, ମଣିପୁର ଓ ନାଗାଲାଣ୍ଡରୁ ପ୍ରଥମକରି ଏହିସବୁ ସାମଗ୍ରୀ ଆମେରିକା, ବ୍ରିଟେନ, ସୁଇଜରଲାଣ୍ଡ ଏବଂ ଇଟାଲୀ ଆଦି ଦେଶକୁ ରପ୍ତାନୀ କରାଯାଇଥିଲା। ଏବେ ଏସବୁ ସାମଗ୍ରୀର ଚାହିଦା ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି। ଫଳରେ ଭାରତ ପାଇଁ ଏସବୁ ଦେଶ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦେଶକୁ ମଧ୍ୟ ଏହି ସାମଗ୍ରୀ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ରପ୍ତାନୀ କରିବାରେ ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି। ଜୈବିକ କୃଷିରେ ପ୍ରମାଣନ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଗୁରୁତ୍ୱ ଅଧିକ। ଜୈବିକ ଉପାୟରେ ଉତ୍ପାଦିତ କୃଷିଜାତ ସାମଗ୍ରୀକୁ ବୈଧାନିକ ପ୍ରମାଣପତ୍ର ବା ସାର୍ଟିଫିକେଟ ମିଳିଲେ ତାହାକୁ ଭିତ୍ତିକରି କ୍ରେତା ଏସବୁ ସାମଗ୍ରୀ କିଣିବାକୁ ଆଗ୍ରହୀ ହୋଇଥାନ୍ତି।
ସେମାନେ ଅଧିକ ଚାହିଦା ଥିବା ଅଦା, ହଳଦୀ, କଳାଧାନ, ମସଲା, ପୁଷ୍ଟିକର ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ, ସପୁରୀ, ଔଷଧୀୟ ବୃକ୍ଷଲତା, ବକ୍ ଗହମ (ଏକ ପ୍ରକାର ଗହମ), ବାଉଁଶ କରଡି ଆଦିକୁ ତୁରନ୍ତ କିଣି ନେଇ ସେ ସବୁର ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ କରି ବଜାରକୁ ଛାଡୁଛନ୍ତି। ଉତ୍ତର ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳର ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳରୁ ଏଥିପାଇଁ ଜୈବିକ ପ୍ରଣାଳୀରେ ଉତ୍ପାଦିତ ସାମଗ୍ରୀ ସଂଗୃହୀତ ହୋଇଛି। ମେଘାଳୟର ମଦର ଡାଏରୀ, ରେଭଣ୍ଟା ଫୁଡ୍ସ ଏବଂ ମଣିପୁରର ବିଗ୍ ବାସ୍କେଟ ସଂସ୍ଥା ମଧ୍ୟ ଏସବୁ ସାମଗ୍ରୀ କିଣୁଛନ୍ତି। ଆହୁରି ମଧ୍ୟ କେତେକ ଜାଗାରେ ଚାଷୀ ଗୋଷ୍ଠୀମାନେ ନିଜର ବଜାର ତିଆରି କରି ଏସବୁ କୃଷିଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ ଖାଉଟି ଏବଂ ବେପାରିକୁ ବିକୁଛନ୍ତି। ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ଓ କର୍ଣ୍ଣାଟକରେ ଏହା ବେଶ୍ ସଫଳ ହୋଇଛି। ଖାଉଟିମାନେ ସିଧାସଳଖ ଚାଷୀଙ୍କଠାରୁ ଏହା କିଣୁଛନ୍ତି ଏବଂ ଏଥିରେ ମଧ୍ୟସ୍ଥ କିମ୍ବା ଦଲାଲଙ୍କର କୌଣସି ଭୂମିକା ରହୁନାହିଁ। କ୍ଷୁଦ୍ର ଓ ନାମମାତ୍ର ଚାଷୀଙ୍କୁ ଆର୍ଥିକ ଲାଭ ଯୋଗାଇ ଦେବାପାଇଁ ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଆଗ୍ରିଗେଟରଙ୍କ ଆବଶ୍ୟକତା ପଡୁଛି। ଏହାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଜିଲାରେ ଗୋଟିଏ ପ୍ରକାର ଫସଲର ଜୈବିକ ଚାଷ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଉଛି। ଏହାଛଡା ବଡ ବଡ ସହରରେ ଯେଉଁଠି ଜୈବିକ ଉତ୍ପାଦିତ ସାମଗ୍ରୀ ପ୍ରତି ଅଧିକ ଆଗ୍ରହ ରହିଛି, ତାହାର ଆଖପାଖ ଅଞ୍ଚଳରେ ଛୋଟ ଛୋଟ ଜୈବିକ କୃଷି ଉତ୍ପାଦନ ଚକଡାମାନ ତିଆରି କରାଯାଉଛି।
ଭାରତରେ ଯେତେବେଳେ କରୋନା ସଂକ୍ରମଣ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ସେତେବେଳେ ଦେଶରେ ଉନ୍ନତ ମାନର ଖାଦ୍ୟର ଚାହିଦା ବଢିଲା ଏବଂ ଲୋକେ ଅଧିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସଚେତନ ହେଲେ। ଏହି ଅବସରରେ ଚାଷୀଙ୍କୁ ସିଧାସଳଖ ସାମଗ୍ରୀ ବିକ୍ରୟର ସୁବିଧା ଦେବାପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେବା ସହିତ ମଣ୍ଡିଗୁଡିକର ଗହଳି ଭାଙ୍ଗିବା ପାଇଁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ। ଏଥିପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଆଇନର ସଂଶୋଧନ କରାଗଲା। ଫଳରେ ଚାଷୀମାନଙ୍କୁ ନିଜ ଉତ୍ପାଦିତ ସାମଗ୍ରୀ ବିକ୍ରିବଟା ପାଇଁ ବିକଳ୍ପ ମିଳିଲା। ଏହାର ସୁଯୋଗ ନେଇ ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଚକଡା ବିପଣନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସୃଷ୍ଟି କଲେ। ଯାହାଫଳରେ ଅସୁବିଧା ସମୟରେ ଚାଷୀଙ୍କଠାରୁ ସାମଗ୍ରୀ କ୍ରୟ, ତାହାର ପରିବହନ ଓ ବିକ୍ରିବଟା ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ମିଳିଲା। କୋହିମାର ଗ୍ରୀନ୍ କାରାଭାନ୍ ସଂସ୍ଥା ରାଜ୍ୟର ସବୁ ଗାଁ ସହିତ ବଜାର ସଂପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରି ପନିପରିବା, ହସ୍ତଶିଳ୍ପ ଓ ହସ୍ତତନ୍ତ ସାମଗ୍ରୀ ଆଦି କ୍ରୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା କଲା । ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ସରକାର ସେମିତି ଚାଷୀ ଉତ୍ପାଦକ ସଂଗଠନଗୁଡିକ ଦ୍ୱାରା ଫଳ ଓ ପନିପରିବା ବିକ୍ରିବଟା ପାଇଁ ଅନ୍ଲାଇନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି। ପଞ୍ଜାବରେ ମଧ୍ୟ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରଭାବେ ନିର୍ମିତ ଇଲେକ୍ଟ୍ରିକ ଭ୍ୟାନ ଦ୍ୱାରା ଚାଷୀଙ୍କଠାରୁ କ୍ରୟ କରାଯାଇଥିବା ସାମଗ୍ରୀକୁ କ୍ରେତାଙ୍କ ଦ୍ୱାରମୁହଁରେ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଉଛି । ମଣିପୁରରେ ସେଠାକାର ଅର୍ଗାନିକ ଏଜେନ୍ସି ୧୫ ଟି ଯାକ କୃଷି ଉତ୍ପାଦକ କେନ୍ଦ୍ରଠାରୁ ସାମଗ୍ରୀ କିଣି ଜୈବିକ ହୋଲସେଲ୍ କେନ୍ଦ୍ରକୁ ପଠାଇବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଛି। ସାନ୍ଜେନଥଙ୍ଗ୍ ଏବଂ ଚିଙ୍ଗମେରିୟଙ୍ଗ୍ (ଇମ୍ଫାଲ)ରେ ଏଭଳି ଦୁଇଟି ହୋଲସେଲ କେନ୍ଦ୍ର ରହିଛି। ଏହି ଦୁଇ କେନ୍ଦ୍ରରୁ ଖାଉଟିଙ୍କୁ ଏସବୁ ସାମଗ୍ରୀ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଉଛି ।
